What about mate?

Voor de allereerste Sunshine blog had ik bedacht dat het leuk is om een bijzonder product van onze kaart in het zonnetje te zetten. In de lunchroom begint de eerste echte conversatie met de gast over het algemeen met de vraag of men al een keuze voor het drinken heeft gemaakt. Gezien onze uitgebreide en toch wel bijzondere kaart krijgen wij dan vaak de vraag: ‘Wat raad je aan?’ Een ieder van ons heeft zo zijn persoonlijke favorieten, die van mij is mate. En ik kan er eindeloos over ouwehoeren, dus heb ik mate nu ook maar tot mijn eerste ster op digitaal papier gebombardeerd.

Geniet Mate

Al eerste help ik een klein misverstand de wereld uit: Mate is officieel gezien geen thee. De blaadjes die voor mate worden gebruikt zijn afkomstig van de boom Ilex paraguarensis, ook wel bekend als de mateplant. Thee wordt van de blaadjes van Camellia senensis gemaakt, een heel ander plantje. Mate drink je echter wel als thee, net als kruidenthee.  Het is dus zogezegd een thee-achtige drank. Dus thee. Maar geen echte thee. Snepte het nog?

Dan de naam. ‘Mate’ verwijst eigenlijk naar de drinkbeker (kalebas), de blaadjes die gedronken worden heten ‘yerba’. Vandaar dat mate vaak ook als yerba of yerba mate wordt aangeduid. Toch is ‘mate’ de meest gebruikte verwijzing naar de drank, al dan niet in een kalebas. Dus zit je per ongeluk een keer bij Lotto Weekend Miljonairs, dan weet je nu dat je jezelf een hulplijn kunt besparen mocht de herkomst van de term ‘mate’ aan bod komen. Stomme weetjes zijn altijd handig.

Geniet Mate

Mate wordt geteeld in Zuid-Amerika en is tevens de nationale drank van onze koningin. Het in Europa meest bekende en best verkrijgbare mate-merk Amanda is dan ook afkomstig uit Argentinië. Mate heeft een sterke, uitgesproken, soms ietwat rokerige smaak met een licht of stevig bittertje. Dat hoort zo. Afhankelijk van de verwerking verschilt de mate per merk in sterkte en bitterheid. Dan heb je nog het verschil tussen ‘con palo’ (met stokjes) en ‘sin palo’ (zonder stokjes). De meegemalen stokjes maken de mate zachter van smaak. Mate zonder stokjes wordt wel als de puurste mate ervaren, maar is voor een onervaren drinker echt niet lekker en wordt in Nederland ook nauwelijks verkocht.

Het drinken van mate is oorspronkelijk een uiterst sociale aangelegenheid. Traditioneel wordt mate uit een uitgeholde kalebas door een filterrietje (bombilla) gedronken. In een gezelschap vult de gastheer of gastvrouw één kalebas met mate en gaat de kalebas langs alle gasten. Hier in het westen zouden wij dat waarschijnlijk ietwat onsmakelijk vinden, maar in Zuid-Amerika is het niet alleen heel normaal, het is zelfs een eer om een kalebas te mogen delen. Ik houd mijn kalebas trouwens ook lekker voor mijzelf, maar ik vind theetradities als deze wel een prachtig fenomeen.

Geniet Mate

Mate zetten is haast een ritueel. In Zuid-Amerika is men al lang aan de sterke smaak van mate gewend en vullen ze een kalebas ongeveer voor 2/3 vol met yerba. Dan wordt de kalebas met yerba met de opening tegen de handpalm aan gekanteld om het fijne poeder aan de hand te laten plakken. Die ben je dan in ieder geval al kwijt. Dan gaat er koud water bij om de vele anti-oxidanten (kom ik zo op) te beschermen. De mate moet het water kunnen opzuigen, maar mag niet onderstaan. Na enkele minuten wordt de mate met het filterrietje naar één kant van de kalebas gedrukt en gaat er net niet kokend water bij. De kalebas kun je hierna nog vele keren hervullen, dat is ook de reden dat je in Zuid-Amerika zoveel mensen met thermoskannetjes onder de arm ziet lopen. De smaak wordt ook steeds milder en verfijnder naarmate de mate vaker wordt opgegoten.

Nu is het wel zo dat wij deze hoeveelheid in Nederland over het algemeen als veel te heftig ervaren, simpelweg omdat wij niet aan zulke sterke en bittere smaken zijn gewend. Bij Sunshine doen wij dan ook aanzienlijk minder mate in de kalebas, dat is voor de meeste drinkers al smaak zat. Geef  het overigens gerust aan als een ervaren drinken bent, dan krijg je je mate helemaal traditioneel! Soms komen er ook Argentijnen of Uruguayanen over de vloer en het is fantastisch hoe wild ze worden als de kalebassen zien staan. ‘You have mate? Real mate?’ Jazeker! Real mate! Kom maar hier en stamp je kalebasje lekker vol!

Geniet Mate

Maar waarom zou je mate drinken als het eigenlijk maar een bitter drankje is? Mate is uiteraard niet alleen maar bitter. Het heeft bittere ondertonen (die per merk sterk verschillen), maar de smaak is natuurlijk veel meer dat dat.  Mate heeft een kruidige smaak met veel smaakprofielen die steeds veranderen naarmate je een kalebas vaker opgiet. Daarnaast is mate supergezond. Van groene en witte thee wisten wij bijvoorbeeld al dat het goed voor het lijfje is, maar mate walst daar nog eventjes keihard overheen. Over alle gezondheidsvoordelen van mate kan ik een heel nieuw blog schrijven. Misschien doe ik dat nog eens, voor nu beperkt ik mij tot de voornaamste pareltjes:

In mate zit mateïne, (een stofje dat vergelijkbaar is met cafeïne) waardoor mate een natuurlijke opkikker is. Mate zit bommetjevol met vitamines, mineralen, aminozuren en anti-oxidanten, het zuivert het bloed, is vetafbrekend, ondersteunt de versterking van het immuun- en zenuwstelsel, vermindert vermoeidheid en stimuleert het concentratievermogen. Mark my words, het is een kwestie van tijd tot de healthy foodies een mate-hype gaan ontketenen. Tot doe tijd kun je `m lekker bij ons komen drinken ;-).

Geniet Mate

Overigens kan mate ook koud worden gedronken, dit verkoelende drankje heet tereré. Mate en koud water, that’s it! Maar natuurlijk kun je je tereré op eigen wijze stuffen. Doe er munt, limoen, honing of vruchtjes bij en hallo fantastische, zomerse dorstlesser. En natuurlijk zijn er ook frisjes op basis van mate zoals Club-Maté, Charitea mate, Materva and so on. Ze zijn lekker hoor, maar bedenk wel dat daar nauwelijks mate in zit. No biggie, maar als de voorgaande alinea je aandacht trok, dan zul je toch for the real deal moeten gaan.


Lunchroom Sunshine is geboren uit onze passie voor reizen, lekker eten en een leven vol kleur en avontuur. Onze reiservaringen en culinaire avonturen bundelen wij nu op eigen wijze in onze vrolijke lunchroom en winkel, waar ieder bezoek een mini-vakantie wordt!